W swojej idealnej formie, Panoptikon miał mieć kształt okręgu, wewnątrz którego znajdowała się cylindryczna wieża strażnicza. Cele rozmieszczone miały być wokół niej w taki sposób, iż przebywający w niej skazani nie mieliby absolutnie żadnej możliwości schowania się przed wzrokiem strażników ani ich zobaczenia. Cele miały być ciągle rozświetlone, natomiast wieża albo schowana w ciemnościach, albo składająca się z luster weneckich. Myślę, że najlepiej zobrazuje to prosty schemat (z lotu ptaka):
Wersje przestrzenne:
Skuteczność takiego rozwiązania architektonicznego miała polegać na założeniu, iż człowiek będący pod obserwacją zachowuje się zazwyczaj lepiej, można by powiedzieć, że nawet jak 'idealna wersja samego siebie'. Słuszności tej teorii można dopatrywać się chociażby w zmianie zachowania ludzi gdy nagrywamy ich kamerą.
Wydawać by się mogło, iż idealnym rozwiązaniem było zatrudnienie tylu strażników ile mamy celi, tak żeby zawsze obserwowali więźniów, jednak na dobrą sprawę wieża mogła być pusta i spełniać swoje zdanie tak samo dobrze. Ze względu na to, iż więźniowie nie widzieliby strażników (schowanych za lustrami weneckimi), nie mogli by również wiedzieć ilu z nich przebywa aktualnie w wieży oraz nie mieli być też pojęcia kiedy są obserwowani. Więźniowie więc, żyjąc w przekonaniu o ciągłej obserwacji byliby strażnikami sami dla siebie.
Niestety projekt nigdy się nie przyjął, dla jednych wydawał się niehumanitarny (mało kto byłby w stanie wytrzymać psychicznie tydzień w takich warunkach), dla innych utopijny. Istnieją jednak więzienia zainspirowane samą koncepcją. Więcej informacji o Panoptikonie znaleźć można w necie, chociażby na wiki.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz